(కూలి బతుకులు  నవల  గత సంచిక తరువాయి భాగం )     

                                                                                     5

            ఎన్టిపిసి రజితోత్సావాల సందర్భంగా అఫీసర్స్క్లబ్‍ ఎరియాలో నూతనంగా రిక్రియేషన్‍క్లబ్‍ నిర్మాణం జరుగుతుంది. దాని కంట్రాక్టలు మనోహర్‍రావు...

            ‘‘ప్రారంభోత్సవానికి అరోజు పొద్దున్నె వచ్చిన కంట్రాక్టర్‍ సత్తయ్యను పిలిచి’’ నిండా పదిహేను రోజులులేవు... ఇట్లా నత్తనడక పనులు సాగితే ఎప్పుడు పూర్తయ్యేను’’ ఎదన్నా అలస్యమైతే మాటపోతది’’ అన్నాడు.

            ‘‘లేదు సారు అయిపోతది’’ అన్నాడుసత్తయ్య వినయంగా...

            ‘‘పెంయింటర్‍ అది నారాయణ వచ్చిండా’’

            ‘‘నిన్న వచ్చిండు... ఇవ్వాళ అయితే ఇంకా రాలేదు వస్తడు కావచ్చు’’ అంటు బదులిచ్చిండు.

            ‘‘మంచి పనోడే కాని తాగుబోతు వెదవ ఎప్పుడు పనిలోకి వస్తడో ఎప్పుడు ఎగబెడ్తడో వానికే తెల్వదు’’ అన్నాడు కంట్రాక్టరు...

            సత్తయ్య మౌనంగా తలాడిచిండు.

            ‘‘ఒక వేళ అదినారాయణ వస్తే దుకాణంకు తీస్కపోయి రంగులు ఇప్పిస్తా’’ నా ఉద్దెశం ఏమిటంటే గిలాబులు అయిన దిక్కు రంగులు కూడా వెయిస్తే పని తొందరగా అయిపోతది’’ అంటూ ఎమంటావు అన్నట్టుగా సత్తయ్యకేసి చూసిండు.

            ‘‘అట్లాచేయవచ్చుకాని నాలుగు రోజులు అగితే ఇంకా బలంగా ఉంటది’’

            ‘‘బలం సంగతి ఎవ్వడికి కావాలి... అనుకున్న టైంకు పని పూర్తయితే చాలు’’ అన్నాడు.

            సత్తెయ్య తలాడించిండు.

            ‘‘పనోల్లను వేగరం పెట్టు లేకుంటే పనికాదు’’ అని సత్తయ్య హెచ్చరించి తనకు పని ఉందని కారలో వెల్లిపోయిండు.

            ఒళ్ళు దాచుకోకుండా పని చేసే సత్తయ్య అంటే కంట్రాక్టరుకు నమ్మకం. అనమ్మకంకు తగట్టుగానే సత్తయ్య పనులు చేస్తడు. మొదట తట్టమోసే పని చేసేది. కాని క్రమంగా స్లాబులు పోయాటం, గోడలు కట్టడం, గిలాబ్‍లు చేయటం వంటి అన్ని పనుల్లో అరితేరిండు. కూలీలతో పాటు తను పనిచేస్తు అన్ని పనులు మీదేసుకొని చెస్తడు. కాబట్టి సత్తయ్య మాట అంటే కంట్రాక్టర్లకు కూడా గురి.

            కంట్రాక్టర్‍ దగ్గర పని చేసే కూలీలకు ఒక వెసులు బాటు ఉంటుంది. కూలికోసం రోజు వెతుక్కొవలిసిన అవసరం ఉండదు. కంట్రాక్టరుకు పనులు లేనప్పుడు మాత్రం పని దొరకదా. కాని సం।।రము అరునెలలు ఎదో ఒక పని ఉండనే ఉంటది కాబట్టి, అ మాత్రం పనికోసమైనా కూలీలు తపత్రయ పడుతారు.

            తూర్పున సూర్యుడు కాస్త ఎక్కివచ్చే సరకి కూలీలు పనిలోకి వచ్చఇండ్లు. ఎండ ముదిరక ముందు పని మొదలు పెడతారు. చల్లపూటనే పని కాస్త దూగుతుంది. నిప్పులు చెరిగే ఎండల పని ముందుకు సాగదు. అదికాకుండా ప్రతిరోజు నిర్ధిష్టంగా ఇంత పని చెయ్యాలనే లెక్క ఉంటది కాబట్టి పని తొందరగా ముగించుకోవాలని చూస్తరు. పని సరిగా కాకుంటే కంట్రాక్టరు కూలీలను ఎక్కడ తీసివేస్తారో అన్న భయం ఉంటది.

            కండేలక్ష్మి అ రోజు పనికైతే వచ్చింది కాని ఆమె మనసంత ఇంకాడే ఉంది. ఇంటికాడ నల్గెండ్ల బిడ్డకు జ్వరం వచ్చింది. ఆమెకు ముగ్గురు పిల్లలు బిడ్డకంటె పెద్దవాళ్ళు అయిన ఇద్దరు కొడుకులున్నారు పెద్దకొడుక్కు పదెండ్లు, వాని తరువాత వానికి పదెండ్లు. లక్ష్మి భర్త మల్లయ్య లారీడ్రయివర్‍గా పనిచేసేవాడు, చిన్నది బిడ్డ కడుపులో ఉన్నప్పుడే లారీ అక్సిడెంట్‍లు మల్లయ్య చనిపోయిండు. దాంతో లక్ష్మికి కష్టాలు మొదలైనవి. భర్తబ్రతికి ఉన్నంత కాలం ఇంటి పనులు చూసుకునేది, భర్త పోయినర తరువాత కూలి పనులు చేసుకుంటు బ్రతుకుతాంది.

            లక్ష్మివాలకం చూసిన సత్తయ్య ‘‘ఎందక్కాఎట్లనో ఉన్నావు’’ అని అడిగిండు.

            ‘‘అన్నా ఇంటికాడ పొల్లకు జ్వరం వచ్చింది. ఒళ్ళు అగ్గయి మండుతంది’’ అంది బాధగా....

            ‘‘అటువం•ప్పుడు పనికెందుకు వచ్చినవు. ప్రసాద్‍ డాక్టరుకు చూయించక పోయినవా’’ అన్నాడు ఓదార్పుగా...

            ‘‘చూయించిన అయన ఎవో మందులు ఇచ్చిండు. రాత్రి జర జ్వరం తగ్గినట్టు తగ్గింది కాని పొద్దున మళ్ళి వచ్చింది’’ అందిలక్ష్మి గుడ్లలో నీళ్ళూరినయి.

            చేసుకుంటే కాని ఎల్లని బ్రతుకులు ఎం బ్రతుకులు పాడు బ్రతుకులు అని తనలో ఆను అనుకొని’’ సత్తయ్య ‘‘కంట్రాక్టర్‍ అడిగితే నేను చెప్తా కాని సాయంత్రం కాస్త పొద్దుగాల ఇంటికి పోదవు’’ అన్నాడు ఊరడింపుగా..

            పని మొదలయింది. ఇసుక మోసే వాళ్ళు ఇసుక మోస్తున్నారు. సిమెఉంటు కలిపేవారు కలుపుతున్నారు. కలిపిన సిమెంటును తట్టలో ఎత్తుకొని అడకూలీలు మెస్త్రీలు అందస్తూంటె వాళ్లు తాపితో గోడకు ఎగజిమ్ముతు గిలాచీ పనులు చేస్తున్నారు.

            కీ ఇస్తే యాంత్రం తిరిగినట్టుగా కూలీలు పనులు చేస్తున్నారు. ఎక్కడ క్షణం అలస్యమైనా గిలాడు పనులు చేసే మెస్త్రీలు ‘‘మాల్‍ మాల్‍’’ అని అరుస్తున్నారు. ఎండ కాలం ఎండ దంచి కొడ్తాండి... మే మాసపు వడగాలులు మొదలైనవి. వడగాలికి రక్షణ కోసం తలకు గుడ్డలు చుట్టుకొని గుక్కెడు గుక్కెడు నీళ్ళు తాగుతు పనులు చేస్తున్నారు.

            మెస్త్రీ పని చేసే రాములు ‘‘సత్తెన్న ఇవ్వాళ పైసలు ఇస్తడా సేట్‍’’

            ‘‘ఎందుకొచ్చింది అనుమానం... ఇయ్యాల అప్తాయేనాయే’’

            ‘‘ఎమో ఎదన్నా ఎటమటమైతదో ఎమోనని’’

            ‘‘మనసేట్‍ అట్లా ఎప్పుడన్నా చేసిండా... ఎదీ ఎమైనా టంచన్‍గా పైసలు ఇసత్డఉ నువ్వెమి రందీ పడకు’’ అన్నాడు సత్తయ్య.

            ప్రతివారం శనివారం రోజున కంట్రాక్టర్‍ కలూఈలకు జీతాలు ఇస్తరు రోజు వారికూలీలకైతే ఏ రోఎజు కూలీ అరోజే ఇస్తరు. కంట్రాక్టర్‍ క్రింద పనిచేసే కూలీలకు మాత్రం వారం చివరన జీతం ఇస్తరు. అరోజు పండుగ వాతవారణం ఉంటది. ఎందు••ంటే మిగితా రెఓజుల్లో చేతిల పైస అడదదు.

            మధ్యహ్నం వేల వరకు రెండు గదుల్లో గిలాబు పనులు అయిపోయినవి.  సాయంత్రం వరకు మరో రెండు గదులు పూర్తి చేస్తే అరోజు పని పూర్తయినట్టులెక్క...

            అఫీసర్‍ క్లబ్‍కు ఎదురుగా ఉన్న గుబురు చెట్ల క్రింద కూచొని కూలీలు సద్దులు ఇప్పుకొని బోజనాలు చేసిండ్లు.  అట్లా మూతులు తడుచుకుంటూనే మళఙ్ళ పనిలో చేరిండ్లు.

            ‘‘లక్ష్మక్కా నవ్వుపో... నేను చుసుకుంటా’’ అన్నాడు. అది చూసి అక్ష్మితో పాటు పనిచేసే పోషమ్మ... ‘‘లక్ష్మికి ఎమైంది’’ అంది.

            ‘‘ఏం కాలేద.. ఇంటికాడ బిడ్డకు జ్వరం వచ్చింది. దాన్ని వదిలేసి వచ్చింది’’ అన్నాడు సత్తయ్య...

            ‘‘అయ్యో బిడ్డా పో...’’ అంది పోషమ్మ...

            అందరి మంచి చెడ్డలు విచారించే సత్తయ్య అంటితోటి కూలీలకు అభిమానం ఆయన మాటకు ఎదురు చెప్పరు. ఏం చేసిన సత్తన్న మంచే చేస్తడన్న అభిప్రాయం.

            అరోజు పని పూర్తియ్యే సరికి సాయంత్రంమైంది. పొద్దంత నిప్పులు కూరిసిన ఎండ సాయంత్రమైనా కూడా వేడిగాలితో ఊపరిసలుపనిస్తలేదు.

            పనులు ముగించుకొని కాళ్ళు చేతులు కడుక్కొని కూలీలంతా రిక్రియెషన్‍ క్లబ్‍ అవరణలోని టెన్నిస్‍ కోర్టు షెడ్డు నీడన కూచొని కంట్రాక్టర్‍కోసం ఎదురు చూస్తుండి పోయిండ్లు.

            కూలి డబ్బులు ఇవ్వటం కోసం వస్తాడనుకున్న కంట్రాక్టర్‍ మనోహర్‍ రావు అరోజు గంట అలస్యంగా వచ్చిండు. ‘‘ఆయన తో పాటు పెయింటర్‍ అదినారయణ ఉన్నాడు.

            కారుదిగిన మనోహర్‍రావు అక్కడ కూచున్న కూలీలనుఉద్దేశించి’’ అరేయ్‍ మీరు కొంత మంది ఇటు రాండ్లి డిక్కిలో ఉన్న రంగు డబ్బాలను లోపల పెట్టాలి’’ అంటూ కేకేసిండు.

            కొందరు కూలీలు కదిలిండ్లు...

            అన్ని సర్దుబాటు చేసిండ్లు లెక్కలు సరిచుసుకొని మనోహర్‍రావు అందరికి కూలీడబ్బులు ఇచ్చేసరికి  మరో గంట అలస్యమైంది.

            సత్తయ్య ఇంటి దారి పడుతుంటే, ఆదినారయణ వెనుక నుండి ‘‘సత్తన్నా అగే నేను కూడా వస్తాన’’ అంటూ కేకేసిండు. ఆదినారయణ మంచి పెంయింటర్‍ కాకుంటే తాగుబోతు తాగితాగి మొఖం నల్లబడ్డది.

            సత్తయ్య ఒక క్షణం నిలబడి పోయిండు.

            ఆదినారయణ గబగబ నాల్గు అడుగులు వే•సైఇ సత్తయ్య దగ్గరికి వచ్చిండు.

            ‘‘పొద్దంతా తతిరుగుడే అయ్యింది’’ అంటూ మొదలు పెట్టిండు.

            ఆయన చెప్పుతున్నది ఏమిటో సత్తయ్యకు అర్థంకాలేదు.

            ‘‘నువ్వు షాపుకాడికి పా నేను వస్తాన అని పొద్దున పదకొండు గంటలకు పోను చేసిండు. నేరు అన్ని పనులు మానుకొని చమన్‍ లాల్‍ షేఠ్‍ రంగుల దకాణం కాడ చూస్తుంటే ఇగ రాడు అగరాడు, తీరిపారి నాల్గింటికి వచ్చిండు’’ అందేంది సారు అంటే అఫీసుల పనిచూసుకొని పోదామని బయటు దేరిండట కాన ఇఅక్కడే అలస్యమైందని చెప్పుకొచ్చిండు. ఏం చేస్తం పెద్దోల్లు’’ అంటూ నిటూర్చిండు.

            ‘‘మరి రంగులు తీసుకున్నారా’’

            మాగతీసుకున్నాం కంట్రాక్టరేమో చేరమాడుతడు, షేట్‍ ఏమో నీకు ఎక్కువ చెప్తనా అంటడు. ఇద్దరికి ఇద్దరే ఉచ్చల్లో మొట్టలు పట్టేరకం... బ్యారం కుదిరి సామన్లు తీసుకొని వచ్చే సరికి పొద్దు వంగనే వంగే’’

            ‘‘మరేమన్నా పడ్డలు పడ్డయా’’ అన్నాడు సత్తయ్య నవ్వుతూ...

            ‘‘సామన్యంగా బిల్డింగ్‍ సమాన్లు అమ్మె దుకాణం వాళ్ళు మెస్త్రీలను కట్టుకొని గిరాకి తీసుకవచ్చినందుకు అంతో ఇంతో కమిషన్‍ ముట్ట చెప్పుతారు. చివరికి ఈ కమీషన్‍ పద్దతి ఎంతవరకు పోయిందంటే కార్పోరేటు హాస్పటల్స్ వచ్చిన తరువాత పేషంట్లను తీసుకరావటానికి ఊర్లల్లో ఉండే అర్‍.యం.పి డాక్టర్ల వరకు ప్రాకిపోయింది. కేసులు తీసుకవస్తె కమీషన్లు ఇచ్చె పద్దతి మొదలైంది. తమ జెబులోకి పదిపైసలు వస్తాయంటే దేశాన్నె అమ్మె రాజకీయ నాయకులున్నా చోట అదో పెద్దవిషయం కాదు. అవినీతి అంతటా ప్రాకింది.

            ‘‘పడ్తలా పాడా ఎదో చిన్న చిన్నొళ్ళ దగ్గరైతే కమిషన్‍ వస్తదకాని పెద్దపెద్ద కంట్రాక్టర్ల దగ్గర ఆ అటలు సాగయి. సావుకార్లతోని వాళ్ళె మాట్లాడుకుంటారు’’ అన్నాడు ఆదినారయణ నిరసక్తంగా...

            ‘‘అయితే ఇవ్వాల ఏం గిట్టుబాటు కాలేదన్నామాట’’ అన్నాడు సత్తయ్య...

            ‘‘గిట్టుబాటా పాడా పొదద్దంత తిప్పుకుంటే ఇవ్వాల

            ‘‘ఐదువందలు ఇచ్చిండు కాని అదికూడా ఇచ్చే కూలీల వసులు చేసుకుంటడట...ఇంత పీసుగుద్దోడు కాబట్టె ఈయన దగ్గర పనిచెయ్యాలంటే మనసురాదు’’ అన్నాడు ఆదినారయణ...

            ఇద్దరు ఇంటి దారి పట్టిండ్ల పికే రామయ్య కాలనీ మొఖ ద్వారం వద్ద పాలవాగు ఒడ్డున కాస్త ఎత్తయిన స్థలంలో గంగమ్మ కల్లు కొట్టు కాడికి వచ్చిండ్లు. కాలనీలో పోయ్యే వాళ్ళు ఎవరైనా గంగమమ్మ కల్లుకొట్టు ముందు నుండే పోవాలి. ఇంకో దారిక లేదు. అక్కడికి వచ్చెసరికి పొద్దంతా మొద్దు కష్టం చేసి అలిసి పోయి ఇంటికి వచ్చే కూలీలంతా మంత్రమేసినట్టుగా అప్రయత్నంగానే కాళ్ళు అటువైపు గుంజుక పోతాయి. అందులో ఆ రోజు జీతాలు వచ్చె శనివారం కావటంతో గంగమ్మ కల్లుకొట్టు జనంతో కిటకిటలాడుతాంది.

            అటు చూడగానే ఆదినారయణ ప్రాణం గుంజింది. ‘సత్తన్న ఒక సీస తాగి పోదాంపావే’’ అన్నాడు.

            సత్తయ్య మనసులో కూడా తాగలనిపించి గురిజాటన పడుతుండగానే, ఆదినారయణ అమాట అనేసరికి మారు మాట్లాడకుండా ఇద్దరు అటువైపు నడిచారు.

            కల్లుకొట్టు చిన్న గుడిసె... ఒక వైపున చిన్నగా బొంగకర్రలతో పార్చీసన్‍ చేసిన చోట...కాస్త ఎత్తయిన గద్దె మీద గంగమ్మ చిన్న స్కూలు మీద కూచొని ఉంది. అమె వెనుకాల తెల్లగా నురుగులు కక్కుతు కల్లు కేసులు ఒక దాని మీద ఒకటి పెర్చినట్టుగా ఉన్నాయి.

            గంగమ్మ నల్లటి చారి అకారం... నొసట ఎర్రటి బొట్టు... అసలేతాగుబోతులతో వ్వవహరం అయినా అమె అదేమి పట్టించుకోకుండా చాల సహజంగా తన వ్యాపారం కోనసాగిస్తుంది. నొరు పెద్దది గయ్యాలి గంప... అనోటికే అందరు బయపడుతారు.

            ‘‘పావులా తక్కువ ఉందా... ఇదేమన్నా కూరగాయల బేరమా చల్‍నడవ్‍’’ అంటూ ఓ తాగుబోతువాని మీద గయ్యిమంటుంది. ‘‘అదెందక్కా అట్లా అంటవు. నీ పావులాకే నేనేమన్నాదెంక పోతనా...రోజు వచ్చెదేనాయే...రేపు ఇస్తాలే’’ అంటూ ఇందకటి తాగుబోతు ప్రాదేయపడుతాండు...

            ‘మాగతాగినవ్‍పో’ అంటూ కసురుకుంటానే వాని చేతిలో చిల్లర డబ్బులు తీసుకొని ఒక్క సారి వటికేసి చూసి’’ రేపు మరిచిపోవుకదా’’ అంది.

            ‘‘అవ్వతోడు మరిచిపోను’’ అన్నాడు ఇందకటి తాగుబోతు...

            ఒ కల్లు సీసా వాని చేతిలో పెట్టింది. తనచుట్టు ముగిన వారి నుండి డబ్బులు తీసుకొని కల్లు సీసాలు ఇస్తుంది.

            ‘‘అన్నా నేను తెస్తాను ఉండు’’ అంటూ ఆదినారాయణపోయి రెండు కల్లు సీసాలు పట్టుకొని వచ్చిండు.

            కల్లు పాక లో వారికి కూచునే చోటు కన్పించలేదు. తాగుబోతులతో అంతగా కిక్కిరిసి పోయింది. తల మత్తు ఎక్కగా బాగా తాగిన వాడు ఒకడు ఎదో పాట పాడుతున్నాడు. అ పాట ముద్దగా అరణగొణ ద్వనిలో కలిసి పోయి సరిగా విన్పంచటంలేదు.

            ‘‘ఇక్కడ కూచునేటట్టులేదు... బయట ఎక్కడన్నా కూచుందాం పదా’’ అంటూ ఆదినారాయణ కల్లు కాంపౌండడ్‍ అవరణలోకి దారి తీసిండు కల్లు సీసాలు ప్రక్కన పెట్టుకున్న ఎక్కడికి అక్కడ గుంపులు గుంపులుగా కూచొని ముచట్లు పెట్టుకుంటుతాగు తున్నారు.

            ఒక మూలన ములమే గంపలోగుడాలు శనిగలు పెట్టుకొని అమ్ముతుంది. అమె చుట్టు మూగిన తాగుబోతులు ఏలానో ఓలానో అంటూ తొందర పెడ్తున్నరు. కాని ముసల్ది మాత్రం ఏ మాత్రం తొందర లేకుండా నెమ్మదిగాపైసలు లెక్కబెట్టుకొని వారికి కావల్సింది అంతే నెమ్మదిగా ఇస్తుంది.

            పొద్దంతా మొద్దు కష్టం చేస్తూ అణిగి మణిగినట్టుండే వాళ్ళు, ఒక సీసాకడుపులో పడే సరికి ఎక్కడ లేని హుసారు వస్తది. ఎవ్వన్ని లెక్కచెయ్యని తెగింపు వస్తది. చిన్న చిన్న విషయాలకే రోషాలకు పోతారు. తీరా చూస్తే అందులో ఏముండదు... కడుపులో ఇంత పడేసరికి ఎక్కడో పేరుక పోయిన దు:ఖం కోపం అవేశం ఎగజిమ్ముకొచ్చి తన్నులాటకు దిగుతారు. కాని అమత్తు దిగే సరికి పిల్లికూనయిపోతారు.

            మొద్దు పని చేసే వారిలో తాగకుండా ఉండే వాళ్ళు చాలతక్కువ. చాలీచాలనీ జీతాలు హోళ్ళు హోనం చేసే మొద్దుకష్టంతో వొళ్లంతాతీపులు పెడుతాంటే ఆ పూట అయినా అన్ని మరిచి పోయి సు•ంగా నిదురపోవాలంటే వాళ్ళ అందుబాటులో ఉండే ఒకే ఒక్క దివ్యఔషదం తాగుడు. అట్లా మొదలైన తాగుడు క్రమంగా మనిషిని బానిసను చేసి అటు ఒళ్ళు, ఇల్లును గుళ్ళ చేస్తుంది. అంతిమంగాఅందపాతాళానికి తొక్కెసింది. తాగుడు బానిస అయిన వారి కుటుంబాల కష్టాలు అన్ని ఇన్ని కావు. తాగుడుకు బానిస అయిన వాళ్ళు చేసిన కష్టం తాగుడుకే పోగా ఇంట్లో ఎల్లక తిండికి కటకటలాడుతు అరిగోస పడే కుటుంబాలకు లెక్కలేదు. ప్రభుత్వం మాత్రం మత్తు పానీయాలను విచ్చలవిడిగా అమ్ముతు శవాలమీద పైసలు ఏరుకుంటుంది.

            తాగుబోతులతో వ్యవహరం మామూలు విషయంకాదు. కాని అడదై ఉండే గంగమ్మ దాన్ని చాల అవలీలగా నిర్వహిస్తుంది. ఎక్కడో ఓంగోలు నుండి బ్రతకవచ్చింది. ఆమె భర్త ఎండుకొండలు మెషన్‍ పనిచేచేది. కాని తాగుబోతు ఉండే చేసిన పైసలు సరిగా ఇంట్లో ఇచ్చెవాడు కాదు.

            మొదట గంగమ్మ ఎన్టిపిసి సెకండ్‍గెటు కాడ హోటల్‍ పెట్టి సంసారం ఎల్లదీసుకొచ్చేది. అసమయంలోనే కేరళకు చెందిన నాయర్‍ అనే మెకనిక్‍ ఉండేవాడు ఆయన కుటుంబం మాత్రం కేర•ళలో ఉండేది. ఇక్కడ మాత్రం అతను ఒక్కడే ఉండేవాడు. అలా ఒంటరిగా ఉండే నాయర్‍ గంగమ్మ హోటల్లో బొజనం చేసేవాడు.

 

            ఎట్లా కుదిరిందో గంగమ్మకు నాయర్‍కు సంబందం కుదిరింది. నాయర్‍ డ్యూటీ ముగించుకున్న తరువాత ఎక్కువ సమయం గంగమ్మ హోటల్‍ కాడే ఉండేది. కొత్తవారు ఎవరన్నా చూస్తే గంగమ్మ భర్త నాయారే అనుకునేవారు. భర్త తాగుబోతు కావాటం, గంగమ్మ ఒక్కతే హోటల్‍సగబెట్టడం కష్టమై నాయర్‍ను చేరదీసింది. కొన్నాల్లు చాటు మాటుగా సాగిన వ్యవహరం, ఏ అడ్డు అదుపు లేకుండా పోయింది. సరిగ్గా అ సమయంలోనే ఏడు కొండలు ఓ రాత్రి హఠత్తుగా చనిపోయిండు.

            పెయ్యంత నల్లగారంగు మారిపోయి సొంగకారిపోయి పడి ఉన్నఏడుకొండలు శవాన్ని చూసిన వాళ్ళు’’ వాడు ఉత్తగ చావలేదు. ఈ గొడ్డు ముండే వానికి ఎదో మందు పెట్టి చంపింది’’ అంటూ జనం గుసగుసలాడారు.

            గంగమ్మ స్థానికంగా తిరిగే సోషమల్లు అనే చోటా నాయకున్ని పట్టుకొని నాల్గు పైసలు ఖర్చుపెట్టి కేసుకుకుండా చూసింది. ఇప్పుడు నాయర్‍ పర్మినెంటుగా గంగమ్మతోనే ఉంటున్నాడు.

            గంగమ్మ హోటల్‍ మొదట బాగానే నడిచేది. కాని ఎన్టిపిసి మీదుగా పోయే చాతీయ రహదారి విస్తరణలో బాగంగా గంగమ్మ హోటల్‍ పోయింది. అటు తరువాత గంగమ్మ కల్లు దుకాణం పెట్టింద. ప్రతిరోజు సొసైటి కల్లు డిపో నుండి కల్లు సీసాలు వస్తాయి. పేరు కల్లు సీసాలు కాని అదంతా మందుకలిపి కుత్రిమంగా తయారు చేసిన కల్లు. ప్రభుత్వానికి ఎక్సయిజ్‍ డిపార్టుమెంటుకు ఈ వ్యవహరం తెలియకకాదు. ఎవని వాటా వానికి ముడుతంటే కల్తి కల్లు వ్యాపారం యాదెచ్చగా సాగిపోతుంది. ఎప్పుడైనా కల్తి••ల్లు తాగి చనిపోయినప్పుడు మాత్రం కొంత హడావిడి చేస్తరు. పత్రికలు వాటి గురించి వ్రాస్తయి. నిరసనతెలిపే వాళ్ళు తెలుపుతారు. చివరికి సొసైటీ పెద్దలు ఎవనిది వానికి ముట్టచెప్పి అంతా సర్దుబాటు చేస్తరు. మళ్ళి ఎప్పటి అటే అవుతుంది.

            పొద్దుగుకే కొద్ది గంగమ్మ కల్లు కొట్టుకాడ కూలీల రద్దీ ఎక్కువైంది. ఎక్కడ జనం ఉన్నా లేకున్నా కల్లు దుకాణం కాడ ఇసుక పోస్తే రాలనంత మంది జనం.. అంతా కూలినాలి జనం తప్ప కాస్త తెల్ల బట్టలోడుఎవడు అచాయలకు కూడా రాడు.

            శనగలు నములుకుంటా చేరో సీసా పూర్తి చేసిండ్లు.

            ‘‘సత్తన్నా ఇదేం పరిపొద్దే... అగు పోయి మళ్ళోటి తెస్తా అంటూ ఆదినారయణ లేచిండు.

            ‘‘నువ్వాగు తమ్మి నేను తెస్తా’’ అంటూ ఆదినారాయణను వారించి సత్తయ్య లేచి పోయిండు. కాసేపట్లో రెండు సీసాలు సంకలో పట్టుకొని మరో చేత ముసల్దాని దగ్గర గుడాలు పట్టుకొచ్చిండు.

            అయింత సీసాలు పూర్తి చేసేసరికి సత్తయ్యకు మత్తు ఎక్కింది.

            మందు కల్లు ఒక్కసీసా తాగితేనే మత్తేక్కుతుంది. ఇక రెండో సీసా తాగితే ఎంతటి వాడికైనా కాళ్ళు పట్టుతప్పుతయి. ఇక ఎవడైనా మూడో సీసా కల్లుతాగితే సోయి తప్పటం ఖాయం. అయినా అతిగా తాగే వాళ్ళు తాగుతున్నారు. అంత పొంతులేని ముచ్చట్లు ఎండిపోయిన చాతులు విరుచుకొని ఎక్కడి పేరుక పోయిన కోపాలు తపాలు చెలరేగుతాయి. అంతా గోళగోళగా ఉంది.

            ఉండి ఉండి ఆదినారయణ ఎడ్వటం మొదలు పెట్టిండు సత్తయ్యకు ఎందుకెడుస్తున్నాడో అర్థంకాక ‘‘ఎమైందితమ్మి’’ అని అడిగిండు.

            ‘‘అన్నా నేను దానికి ఏం తక్కువ చేసిన’’ అన్నాడు ఏడుస్తూనే...

            సత్తయ్యకు విషయం కాస్త అర్థమైంది. ఆదినారాయణ భార్య ఆదిలక్ష్మి అతన్ని వదిలేసి అవ్వగారింటికి పోయింది. పాపం అది మాత్రం ఏంచేస్తుంది. చేసిన పైసలు తాగుడుకే ఖర్చు చేస్తాంటే ఎన్నాల్లని బరిస్తది.

            ‘‘దాన్నే మన్నా కూలిపని చేయ్యమన్నానా! కాలు మీద కాలేసుకొని బ్రతకమన్నా... కాని అది ఏం చేసింది... నన్ను వదిలేసి అవ్వగారింటికి పోయింది. అక్కడే మున్నచి చిప్పలు కొట్లాడుతనయి. అన్నాడు ఊగుతు తల వ్రెలాడేసుకొని వెనక్కి ఓరిగిండు. అంగి గుండీలు ఊడి పోయి ఎండిపోయిన చాతి మీద చెత్తో చరుచుకుంటూ ‘‘లాబంలేదన్నా ఇకనేను బ్రతికేమి లాబంలేదు...నాకెవ్వరున్నారు నువవ్వుతప్ప’’ అంటూ మళ్ళీ ఎడ్వసాగిండు.

 

            నారాయణకు ఇప్పుడు ఎదీ చెప్పిన దండుగే అనుకున్నడు సత్తయ్య ‘‘నారాయణ ఇప్పుడు అదంతా ఎందుకు పద పోదాం’’ అన్నాడు చెయ్యిపట్టుకొని లేపటానికి ప్రయాత్నించిండు.

            విసురుగా చెయ్యిలాక్కొని నారాయణ ‘‘మత్తు బారిన కండ్లతో సత్తయ్యకేసి చూస్తూ ‘‘ఇంటికీ ఇల్లు లేదు గిల్లులేదు... ఇంటికాడ ఎవ్వరున్నరని పోవాలి’’ అన్నాడు.

            ‘‘అయితే ఇక్కడే పంటవా’’ అన్నాడు సత్తయ్య కాస్త కోపంగా..

            ‘‘పంటా ఇక్కడే పంటా’’ అంటు రెండు చెతులు చాచి కూచున్న చోటనే బొర్లపన్నాడు.

            సత్తయ్య ఒపిక తెచ్చుకొని మళ్ళి లేపటానికి ప్రయత్నించిండు.

            ఆదినారాయణ సొలుగుతూనే మెల్లగా లేచిండు.

            ‘‘పదపోదాం’’ అంటూ సత్తయ్య చెయ్యిపట్టుకొని ముందుకు నడపించిండు.

            ‘‘ఎక్కడికి’’ అంటూ నారాయణ కాళ్ళు నిర్రదన్నిండు.

            ‘‘ఇంటికి పోదాం’’ అన్నాడు సత్తయ్య...

            ‘‘ఇంటికానేను రాను నాకు సరిపోలే’’

            ‘‘ఇప్పటికే ఎక్కువైంది పద’’

            నారాయణ లాగు జేబులో నుండి పైసలు బయిటికి తీసి ‘‘సత్తన్న పైసలు లేవు అనుకోకు మస్తుగున్నాయ్‍’’ అంటూ చెయ్యిచాచి పైసలు చూయించిండు.

            ‘‘ఉంటే ఉన్నయ్‍ తీయ్‍... అవి జేబులో పెట్టుకో’’ అంటూ సత్తయ్య నారాయణ చెయ్యిపట్టుకోని పైసలు జేబులో పెట్టిండు.

            ‘‘అన్నా నీకంటే నాకు ఎవలు ఎక్కువా... పద బరండి తాగుతాం’’ అన్నాడు ఊగుతు...

            ‘‘ఇప్పటికే నాకు ఎక్కువైంది... నీ పరిస్థితి కూడా సరిగా లేదు.. ఇంక బరండి తాగుతావా’’

            ‘‘నాకే మైందన్నా నేను మంచిగానే ఉన్నా నాకేం కాలే’’ నాకు సరిపోలే అంటూ రెండు కాళ్ళు నిర్రతన్ని నిలబడ్డడు. కుడి చెతిని గాల్లో అడిస్తూ...

            ‘‘అన్నా కాదనకు...ఒక పవ్వ చేరిసగం తాగుతాం’’ అన్నాడు ప్రాదేయపడుతు.

            ‘‘నాకు ఏ పవ్వవద్దు... నేను పోతా’ అంటూ సత్తయ్య విసుగ్గా ముందుకు కదిలిండు. నారాయణ గబగబ నల్గు అడుగులు వేసి రెండు చేతులు బార్ల చూపి ‘‘అన్నా నువ్వుపోతే నామీద ఓట్టు’’ అన్నాడు ఊగుతు...

            సత్తయ్యకు ఏం చెయ్యలో అర్థంకాక నిలబడిపోయిండు.

            ‘‘అన్నా నువ్వు తాగుకుంటెమానాయే... జరనువ్వు అక్కడ దాక నాతోరా’’ అన్నాడు ఎటు కదలకుండా నిలుచొన్నడు.

            ‘‘సరేపా’’ అంటూ సత్తయ్య కదిలిండు.

            రైల్వె కట్టకు వైపున మూడు నాలుగు లంబడొళ్ళ గుడిసెలున్నాయి. కల్లు బట్టి నుండి అడ్డదారిన కాలినడకన పోతే దగ్గరే.. అప్పటికే చీకటి కమ్ముకున్నది. లంబాడొళ్ళ గుడిసెల్లో గుడ్డి దీపం వెలుగుతున్నది. అక్కడ గుడంబా, చీప్‍లిక్కర్‍ అమ్ముతరు. అట్లా అమ్మటం నేరమే అయినప్పటికి ఎండ్లకు ఎండ్లుగా వాళ్ళ వ్యాపారం నడుస్తూనే ఉంది. ఎక్సైజ్‍ వాళ్ళు అప్పుడప్పుడు రైడింగ్‍ చేస్తారు. కేసులు పెడుతారు కాని రెండోరోజు నుండి ఏప్పటి అటే అవుతుంది.

            ఎక్సైజ్‍ డిపార్టుమెంటు వాళ్ళులంచాలకు మరిగి చూసి చూడనట్టుగా పోతుంటారు.

            అక్కడికి పోయే సరికి అక్కడ కూడా జనం ఉన్నారు.

            ఒక్కటే నిట్టాడు ఉన్న చిన్న గుడిసెలో చిన్న దీపం ముందుకుచున్న లంబాడతను అరువై రూపాయాలు తీసుకొని నారాయణ చెతిలో పవ్వ ఒకటి చెతిలో పెట్టిండు.

            దాని పని కానిచ్చి ఇంటికి తిరుగు మొఖం పట్టె సరికి సత్తయ్య కూడా కలు నిలువటంలేదు. బరాబరా ప్రపంచం అంత కూడా ఎటో తిరుగుతున్నట్టుగా మత్తుకమ్మింది.

            తూగుతు వస్తున్న భర్త వాలకం చూసి సత్తయ్య భార్య రాధకు పరిస్థితి అర్థమై కోపాం వచ్చింది.

            ‘‘ఇంకేందీ పైసలు అగుపిస్తే చాలు పిచ్చిలేస్తది ఆ తాగుబోతోని దోస్తి పట్టినవుకదా... వాని పెండ్లాం లెక్కనేను కూడా మా అవ్వగారింటికి పోతా’’ అప్పుడు నీ ఇష్టరాజ్యంగా తాగుతువు’’ అంటూ గయ్యిమంది.

            సత్తయ్య భార్య మాటలేమి పట్టించుకోకుండా వచ్చి ఇంటి ముందున్న మంచంలో వొరిగిండు.

(తరువాతి భాగం వచ్చే సంచికలో )

 

Print